Met die 2024-verkiesing om die draai, kyk ons na die regte van grondeienaars in verband met besoeke op plase. Regskenner Hans-Jurie Moolman identifiseer twee relevante stukke wetgewing, naamlik die Wet op Onwettige Betreding van Eiendom en die Wet op Uitbreiding van Sekerheid van Verblyfreg.

Die wet op onwettige betreding fokus op persone wat sonder toestemming in ’n gebou of op privaatgrond gevind word. Dit kriminaliseer dit ook vir individue om sonder toestemming op iemand se grond te wees of in iemand se gebou aangetref te word.

Moolman beklemtoon die kritieke aard van hierdie wetgewing, veral in die stryd teen aanvalle op plase. Hy benadruk dat toegangsbeheer op plase noodsaaklik is vir die effektiewe afdwing van hierdie wet. Daar moet verseker word dat grondeienaars bewus is van die persone wat hul grond betree, en ’n aanmeldingspunt moet beskikbaar wees vir besoekers om die eienaar in te lig.

Die wet op uitbreiding van sekerheid van verblyfsreg handel oor verblyf op plase, veral vir diegene wat met toestemming van die eienaar op die grond woon, dikwels as werknemers. Moolman beklemtoon dat hierdie reg nie absoluut is nie. Die wet maak voorsiening vir grondeienaars om redelike maatreëls te tref om lewe en eiendom te beskerm wanneer besoekers ontvang word.

Bona fide-besoekers, wat as vriende of familie kwalifiseer, het ’n spesifieke reg om ontvang te word. Indien besoekers egter die plaasaktiwiteite ontwrig en nie bona fide is nie, kan grondeienaars stappe doen om hulle in terme van die oortredingswet aan te kla of hulle versoek om die plaas te verlaat.

Moolman voeg by dat daar ’n protokol of ooreengekome stel reëls tussen georganiseerde landbou en die staat bestaan, wat duidelike riglyne gee vir die reëlings rondom grondbesoek. Hierdie riglyne is daarop gemik om veiligheid op plase te verseker en dien as objektiewe riglyne wanneer daar vrae oor ’n spesifieke besoek ontstaan.

Die maatreëls in hierdie protokol balanseer die reg van mense om besoekers te ontvang met die noodsaaklikheid om lewe en eiendom te beskerm. Moolman glo dat hierdie riglyne billik is en ’n gesonde balans handhaaf.

OFM Agri