Dié stap volg op jare se volgehoue teenkanting deur Graan SA en ander bedryfsrolspelers,wat herhaaldelik kommer uitgespreek het oor ’n gebrek aan deursigtigheid, onvoldoende konsultasie en buitensporige kostes wat met Leaf Services se voorgenome graderingsinspeksies gepaard sou gaan.

‘Belangrike tree in die regte rigting’

“Ons prys die minister en sy departement vir hierdie belangrike tree in die rigting van ’n regulatoriese omgewing wat op beginsels, aanspreeklikheid en deursigtigheid gegrond is,” sê dr Tobias Doyer, uitvoerende hoof van Graan SA.

R600 miljoen bespaar vir produsente

Sedert 2016 het Graan SA aktief die implementering van Leaf Services as graderingsowerheid betwis. Die beoogde inspeksiefooi van R4 per ton sou, indien dit in 2016 in werking getree het, produsente tot dusver meer as R600 miljoen gekos het.

“Hierdie herroeping is nie net ’n beleidskorreksie nie – dit is ’n konkrete besparing vir produsente,” sê Doyer. Graan SA het self R135 000 aan regskoste bestee om die besluit teen te staan – ’n belegging, sê hy, in die belange van hul lede en die breër graanbedryf.

Grondslag vir herroeping

Die departement van landbou, grondhervorming en landelike ontwikkeling het bevestig dat die minister se besluit gegrond is op:

• Die gebrek aan ’n deursigtige en inklusiewe metodologie vir fooibepaling;
• Bevindinge van die Appèlraad in 2021 wat tekortkominge in wetstoepassing uitgewys het;
• Die versuim om aan die Wet op Bevordering van Administratiewe Geregtigheid (Wet 3 van 2000) te voldoen;
• Die potensiële finansiële las op die graan- en oliesaadbedryf.

Leaf Services is oorspronklik in 2006 aangewys om inspeksies op onder meer mieliemeel en brood uit te voer, sonder behoorlike deelname van die bedryf of ’n volhoubare fooistruktuur.

Inspeksies nou intern – vennootskapsmodel op pad

Die departement het aangekondig dat inspeksiedienste nou intern hanteer sal word, terwyl daar gewerk word aan die ontwikkeling van ’n meer effektiewe openbare-privatevennootskapsmodel, soos voorsien in die wet.

Doyer sê Graan SA ondersteun regulering wat koste-effektief, samehangend en inklusief is – en nie as struikelblok vir marktoegang en innovasie dien nie. “Regulering is nie net ’n veiligheidsnet nie, maar ’n sleutel tot mededingendheid, tegnologiese vooruitgang en ekonomiese insluiting – veral in ’n bedryf wat stapelvoedsel aan die land voorsien.”

Graan SA beklemtoon dat hulle verbind bly tot konstruktiewe betrokkenheid by toekomstige beleid en regulering. “Ons wil saam met die staat werk aan ’n stelsel wat produsente bemagtig, verbruikers beskerm en volhoubare groei in die landbou moontlik maak,” sê Doyer.

OFM Agri cg