Volgens André Tuck, gesertifiseerde finansiële beplanner (CFP) en senior beleggingsadviseur by 10X Investments, kan selfs ’n klein verskil in jaarlikse fooie oor dekades miljoene rande se verlies aan groeipotensiaal beteken. “’n Skynbaar geringe persentasie vreet oor tyd ’n reuse-gat in jou aftreewaarde.”

Tuck, met meer as 30 jaar se ondervinding in die finansiële dienste-bedryf, het al vir maatskappye soos Old Mutual en Absa Asset Management gewerk in gebiede soos batebestuur, besigheidsontwikkeling en aftreebeplanning. Hy het verskeie toekennings vir sy werk ontvang, maar sê sy grootste vervulling lê daarin om kliënte te help stap na finansiële onafhanklikheid en ’n welverdiende aftrede.

Hy meen aftree-annuiteite bly ’n kragtige welvaartsbou-instrument: bydraes is belastingaftrekbaar tot 27,5% van jou inkomste of R350 000 per jaar - wat ook al die kleiner bedrag is. Tog waarsku hy beleggers moet deeglik verstaan hoeveel hulle betaal om dié voordele te geniet.

Die Effektiewe Jaarlikse Koste (EJK) of Effective Annual Cost is die maatstaf wat die totale jaarlikse koste van jou belegging aandui - insluitend bestuursfooie, administrasiekoste, adviseursfooie en ander heffings. Dit bied ’n enkele, vergelykbare syfer oor verskillende verskaffers heen.

Verskillende tipes fooie kan vinnig opstapel:

• Bestuursfooie: Gewoonlik tussen 1% en 2% per jaar vir aktief bestuurde fondse.
• Administrasiekoste: Dikwels 0,5% tot 1%.
• Adviseursfooie: Tipies 0,5% tot 1% per jaar, plus moontlike kommissie.
• Prestasiefooie: Addisionele koste as die fonds beter presteer as sekere maatstawwe.
• Omskakelings- of uittreefooie: Boetes vir vroeë onttrekking of verandering van verskaffer.

’n Voorbeeld illustreer die impak: Johannes van Pretoria betaal 0,75% vir advies, 0,25% vir administrasie en 1,5% vir fondsbestuur — saam 2,5%. As hy in plaas daarvan net 1% sou betaal, kon hy oor tyd honderde duisende rand meer opbou. ’n Verskil van net 1,5% per jaar kan uiteindelik 30% tot 40% van sy aftreewaarde wegvreet.

Baie beleggers fokus slegs op hul fonds se prestasie, maar vergeet dat dit die netto opbrengs ná fooie is wat saak maak. As Fonds A 11% bruto opbrengs lewer maar 3% in fooie hef, verdien jy effektief 8%. Fonds B lewer 10% bruto, maar vra net 1% — jou netto opbrengs is 9%. ’n Goedkoper fonds kan dus beter resultate lewer, selfs al presteer dit op papier swakker.

Tuck sê dit kan sin maak om verskaffer te verander as jou huidige EJK meer as 2% is en jy nog tien jaar of langer voor aftrede het. Ook as jy verskeie lae fooie betaal sonder duidelike waarde, of jou fonds agterbly by maatstawwe ná fooie.

Maar as jy minder as vyf jaar van aftrede af is, reeds ’n mededingende fooi onder 1,5% betaal, en tevrede is met diens en opbrengs, is dit dikwels beter om te bly waar jy is.

“Die kern is om ingeligte besluite te neem. Wanneer jy weet hoeveel jy betaal, kan jy bepaal of jy waarde vir geld kry - en seker maak elke rand werk vir jou, nie teen jou nie.”

10X Investments (Edms) Bpk is ’n gelisensieerde Finansiële Diensteverskaffer #28250 en S13B Pensioenfondsadministrateur #24/444.