Die landbousektor, wat direk afhanklik is van betroubare infrastruktuur en stabiele ekonomiese toestande, moet kennis neem van die volgende beleidsrigtings. 

Skuld en fiskale beheer

Godongwana beklemtoon dat die koste van staatskuld in die huidige finansiële jaar R389,6 miljard beloop. Dit beteken dat 22 sent van elke rand wat die regering invorder aan skuldverpligtinge bestee word – meer as wat aan gesondheid, polisie en basiese onderwys spandeer word. 

Om hierdie tendens te keer, beplan die regering om skuld te stabiliseer deur ’n primêre begrotingsurplus in 2024/25 te handhaaf. Hierdie skuldbeheerstrategie is gemik op die verlaging van rentekoerse en die skep van ’n stabiele ekonomiese omgewing, wat noodsaaklik is vir belegging.

Verligting van Eskom-skuld

Die minister kondig verder aan dat Eskom se finansiële posisie verbeter het sedert die aanvanklike skuldverligting in 2023. Die finale fase van die skuldverligtingspakket sal vereenvoudig word, met die oorname van R70 miljard se skuld wat vervang word deur R40 miljard in 2025/26 en R10 miljard in 2028/29. 

Hierdie stap sal die regering sowat R20 miljard spaar.

Hierdie verbeterde finansiële gesondheid van Eskom kan moontlik bydra tot meer betroubare elektrisiteitsvoorsiening, wat noodsaaklik is vir boere wat afhanklik is van elektrisiteit vir besproeiing en verwerking.

Infrastruktuurbeleggings

Infrastruktuur is ’n kernprioriteit in die begroting, met ’n totale besteding van meer as R1 triljoen oor die volgende drie jaar. 

Hierdie beleggings sluit in:

• R402 miljard vir vervoer en logistiek.
• R219,2 miljard vir energie-infrastruktuur.
• R156,3 miljard vir water en sanitasie.

Investering in waterinfrastruktuur word ook beplan. Die Bergrivier-Voëlvlei-aanvullingskema sal vanaf Julie 2026 begin en is gemik op die verbetering van die Wes-Kaap se watervoorsiening. 

Dit beloof om watersekerheid te verbeter en voldoende voorsiening vir landbou en nywerhede te verseker.

Belastingverhogings en finansiering

Om die nodige inkomste te genereer, beplan die regering om die BTW-koers in 2025/26 met ’n halwe persentasiepunt te verhoog, gevolg deur nog ’n halwe persentasiepunt in 2026/27. Dit sal die BTW-koers tot 16 persent teen 2026/27 verhoog. 

Geen inflasieaanpassings aan persoonlike inkomstebelastingkategorieë of mediesebelasting-krediete word beplan nie.

Hierdie belastingverhogings sal boere direk raak, aangesien hoër BTW koste in die voorsieningsketting sal verhoog. Godongwana verduidelik dat ander belastingverhogings op korporasies en persoonlike inkomste nie haalbaar was nie, aangesien dit belegging en werkskepping sou benadeel.

Dieselrabat-vooruitsigte

Intussen berig News24 landbou-, mynbou- en bosbouondernemings sal vanaf volgende jaar al die algemene brandstof- en Padongelukkefondsheffings wat hulle op dieselaankope betaal het, kan terugvorder.

Tans kwalifiseer hierdie ondernemings slegs vir ’n terugbetaling van daardie heffings op 80% van hul in aanmerking komende diesel-aankope. Die Tesourie sê die voorstel sal die administrasie van die dieselterugbetalingsisteem vereenvoudig, wat volgens hulle Suid-Afrika se internasionale mededingendheid ondersteun.

Die nuwe reëling tree op 1 April 2026 in werking en sal na verwagting tot bykomende terugbetalings ter waarde van R1 miljard lei.

Operasie Vulindlela 

Sedert die stigting in 2020 het Operasie Vulindlela noemenswaardige vordering gemaak met infrastruktuur- en ekonomiese hervormings, insluitend:

• ’n 22 500 MW-pyplyn van nuwe energieprojekte, waarvan 10 000 MW reeds by Nersa geregistreer is.
• Die goedkeuring van die Vraglogistiekpadkaart wat deelname van die private sektor bevorder.

In die volgende fase van Operasie Vulindlela sal die fokus op energie, water, logistiek en visumstelsels bly, asook die versterking van plaaslike owerhede vir verbeterde dienslewering.

Ramphulp en weerbaarheid

Die begroting maak voorsiening vir R1,7 miljard oor die mediumtermyn vir ramphulp, met ’n addisionele R4 miljard vir herstelwerk in provinsies en munisipaliteite. Hierdie fondse is belangrik vir boere wat dikwels deur droogtes, vloede en ander natuurrampe geraak word.

Godongwana beklemtoon dat daar verbeterings aan die toekenningstelsel aangebring word om munisipaliteite vinniger toegang tot noodfondse te gee. Dit is veral van kritieke belang vir landelike gebiede waar infrastruktuurherstel dikwels stadig verloop.

OFM Agri mvh